روسیه به‌عنوان یکی از کشورهای پیشرو در حوزه فناوری و زیرساخت‌های دیجیتال، دارای دیتاسنترهای متعددی است که هر یک نقش مهمی در ارائه خدمات میزبانی و پردازش داده‌ها ایفا می‌کنند. در ادامه به معرفی برخی از این دیتاسنترها می‌پردازیم.
۱. Selectel
Selectel یکی از ارائه‌دهندگان برجسته زیرساخت‌های ابری و خدمات دیتاسنتر در روسیه است. این شرکت در سال ۲۰۰۸ تأسیس شد و هم‌اکنون مالک و مدیر شش دیتاسنتر در شهرهای مسکو، سن پترزبورگ و منطقه لنینگراد است. بر اساس گزارش iKS-Consulting در سال ۲۰۲۳، Selectel با سهم بازار ۸.۵٪ در رتبه سوم ارائه‌دهندگان زیرساخت‌های ابری در روسیه قرار دارد و در بخش اجاره سرورهای فیزیکی با ۵۶٪ سهم، پیشتاز است.
تاریخچه:
Selectel توسط ویچسلاو میریلاشویلی و لِو لِویف، سرمایه‌گذاران سابق شبکه اجتماعی VKontakte، تأسیس شد. اولین دیتاسنتر این شرکت در سن پترزبورگ راه‌اندازی شد و تا سال ۲۰۱۲، پنج دیتاسنتر دیگر نیز به بهره‌برداری رسیدند:
- Tsvetochnaya 1 در سن پترزبورگ
- Berzarina در مسکو
- Dubrovka 1، ۲ و ۳ در شهر Nevskaya Dubrovka
در دسامبر ۲۰۱۵، ششمین دیتاسنتر با نام Tsvetochnaya 2 در سن پترزبورگ افتتاح شد.
خدمات:
Selectel خدمات متنوعی از جمله اجاره سرورهای فیزیکی و مجازی، خدمات کولوکیشن، سرویس‌های ابری مانند پایگاه‌های داده مدیریت‌شده، ذخیره‌سازی ابری و Kubernetes مدیریت‌شده را ارائه می‌دهد. در سال ۲۰۱۵، این شرکت سرویس Virtual Private Cloud را معرفی کرد و در سال ۲۰۱۸، سرویس ابری عمومی مبتنی بر فناوری‌های VMware را راه‌اندازی کرد.
۲. کریستوفاری (Christofari)
کریستوفاری نام ابررایانه‌ای است که توسط Sberbank، یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های روسیه، توسعه یافته است. این ابررایانه در نوامبر ۲۰۱۹ در کنفرانس AI Journey در مسکو معرفی شد و به‌عنوان سریع‌ترین ابررایانه روسیه شناخته می‌شود.
ویژگی‌ها:
کریستوفاری بر پایه نودهای Nvidia DGX-2 با شتاب‌دهنده‌های گرافیکی Tesla V100 ساخته شده است. شبکه ارتباطی این ابررایانه از نوع InfiniBand با سخت‌افزار Mellanox است. عملکرد مؤثر آن حدود ۶.۷ پتافلاپس است که در زمان راه‌اندازی در رتبه ۴۰ قدرتمندترین سیستم‌های جهان قرار داشت.
کاربردها:
این ابررایانه برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی و شبکه‌های عصبی پیچیده طراحی شده است و قادر است مدل‌های نرم‌افزاری مبتنی بر شبکه‌های عصبی را در زمان‌های بسیار کوتاه آموزش دهد. کریستوفاری اولین ابررایانه در روسیه است که به‌طور خاص برای کار با الگوریتم‌های هوش مصنوعی طراحی شده است.
۳. دیتاسنتر Rosenergoatom
Rosenergoatom، شرکت تولید برق هسته‌ای روسیه، در حال ساخت بزرگ‌ترین دیتاسنتر این کشور در نزدیکی نیروگاه هسته‌ای کالینین است. این دیتاسنتر در ۱۹۳ کیلومتری شمال غربی مسکو واقع شده و انرژی مورد نیاز خود را مستقیماً از این نیروگاه تأمین می‌کند.
ویژگی‌ها:
این دیتاسنتر با ظرفیت ۱۰,۰۰۰ رک سرور طراحی شده و ۸۰ مگاوات برق مصرف می‌کند. هزینه ساخت آن حدود ۹۷۵ میلیون دلار برآورد شده است. تنها ۱۰٪ از ظرفیت این دیتاسنتر برای استفاده داخلی Rosenergoatom در نظر گرفته شده و مابقی به مشتریان سازمانی و تجاری اجاره داده می‌شود.
اهمیت:
راه‌اندازی این دیتاسنتر به اجرای قانون جدید روسیه کمک می‌کند که بر اساس آن، تمامی اطلاعات مربوط به شهروندان روسی باید در سرورهای داخلی در خاک روسیه نگهداری شود. این اقدام به رشد کسب‌وکارهای مرتبط با فناوری اطلاعات در روسیه کمک شایانی خواهد کرد.
۴. بیت‌ریور (BitRiver)
بیت‌ریور یکی از بزرگ‌ترین مراکز داده در روسیه است که در شهر براتسک، سیبری واقع شده است. این دیتاسنتر به‌طور خاص برای استخراج ارزهای دیجیتال طراحی شده و از انرژی برق آبی ارزان‌قیمت منطقه بهره می‌برد.
ویژگی‌ها:
برق در سیبری عمدتاً توسط نیروگاه‌های برق آبی تأمین می‌شود و از این رو یکی از ارزان‌ترین منابع انرژی در روسیه است. هر کیلووات ساعت برق در سیبری حدود ۴ سنت هزینه دارد که این مقدار کمتر از میانگین قیمت برق در روسیه است.
اهمیت:
بیت‌ریور با استفاده از انرژی پاک و ارزان، به یکی از مقاصد محبوب برای استخراج‌کنندگان ارزهای دیجیتال تبدیل شده است. این مرکز داده با سرمایه‌گذاری ۷.۵ میلیون دلاری در حال توسعه است و نقش مهمی در اقتصاد محلی ایفا می‌کند.
مصنوعی، هر یک از این دیتاسنترها اهمیت ویژه‌ای در اکوسیستم فناوری اطلاعات روسیه دارند. در ادامه، سایر دیتاسنترهای برجسته این کشور را معرفی کرده و روند رشد و توسعه آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.
۵. دیتاسنتر IXcellerate Moscow One
معرفی
IXcellerate Moscow One یکی از بزرگ‌ترین و مدرن‌ترین مراکز داده در روسیه است که در مسکو قرار دارد. این دیتاسنتر که توسط شرکت IXcellerate اداره می‌شود، خدمات میزبانی با استاندارد Tier III ارائه می‌دهد و یکی از امن‌ترین و پایدارترین مراکز داده در منطقه محسوب می‌شود.
ویژگی‌ها
- موقعیت استراتژیک: این دیتاسنتر در نزدیکی شبکه‌های اصلی مخابراتی و اینترنتی روسیه قرار دارد.
- گواهینامه‌های امنیتی: IXcellerate دارای گواهینامه ISO 27001 است و از استانداردهای بین‌المللی در حوزه امنیت اطلاعات پیروی می‌کند.
- امکانات پیشرفته: مجهز به سیستم‌های پیشرفته خنک‌کننده و تامین برق اضطراری که پایداری سرور ها را تضمین می‌کند.
مزایا
- مناسب برای شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات
- زیرساختی قوی برای سرویس‌های ابری
- دسترسی مستقیم به شبکه‌های جهانی و داخلی روسیه
۶. دیتاسنتر DataPro Moscow
معرفی
DataPro Moscow یکی دیگر از مراکز داده مهم روسیه است که خدمات کولوکیشن، سرورهای اختصاصی و میزبانی ابری ارائه می‌دهد. این دیتاسنتر در سال ۲۰۱۵ تأسیس شد و به‌سرعت به یکی از انتخاب‌های اصلی شرکت‌های بزرگ روسی تبدیل شد.
ویژگی‌ها
- ظرفیت بالا: این دیتاسنتر قادر به میزبانی هزاران رک سرور است.
- امنیت فیزیکی قوی: مجهز به سیستم‌های نظارتی ۲۴/۷، کنترل ورود و خروج، و امنیت چندلایه.
- پشتیبانی از فناوری‌های نوین: از جمله سرورهای مخصوص پردازش‌های سنگین و هوش مصنوعی.
چرا DataPro؟
- زیرساختی پایدار و مناسب برای تجارت‌های بزرگ
- دسترسی سریع به شبکه‌های اینترنتی بین‌المللی
- خدمات متنوع از جمله اجاره سرور و کولوکیشن
۷. دیتاسنتر Yandex Data Center
معرفی
Yandex یکی از غول‌های فناوری در روسیه است که موتور جستجوی محبوب، خدمات ابری و سرویس‌های متنوع دیجیتال را ارائه می‌دهد. این شرکت چندین دیتاسنتر در روسیه و اروپا دارد، اما یکی از بزرگ‌ترین مراکز داده آن در شهر Vladimir قرار دارد.
ویژگی‌ها
- مقیاس بزرگ: این دیتاسنتر ظرفیت میزبانی ده‌ها هزار سرور را دارد.
- مدیریت هوشمند انرژی: Yandex از فناوری‌های خنک‌سازی طبیعی و بهینه‌سازی مصرف انرژی استفاده می‌کند.
- امنیت پیشرفته: از جدیدترین فناوری‌های رمزنگاری و امنیت شبکه بهره می‌برد.
مزایا
- پشتیبانی مستقیم از خدمات ابری Yandex
- سرعت بالا و تأخیر پایین در پردازش داده‌ها
- مناسب برای کسب‌وکارهای وابسته به فناوری‌های Yandex
۸. دیتاسنتر MTS Data Center
معرفی
MTS یکی از بزرگ‌ترین اپراتورهای مخابراتی در روسیه است که چندین دیتاسنتر بزرگ در سراسر کشور دارد. یکی از مهم‌ترین مراکز داده این شرکت در مسکو واقع شده و به ارائه خدمات ابری، کولوکیشن و میزبانی سرورهای اختصاصی می‌پردازد.
ویژگی‌ها
- مقیاس وسیع: این دیتاسنتر قادر به میزبانی ده‌ها هزار سرور است.
- پشتیبانی از خدمات مخابراتی: امکان اتصال مستقیم به شبکه‌های ۵G و IoT.
- امنیت بالا: محافظت در برابر حملات سایبری و تهدیدات فیزیکی.
چرا MTS؟
- ایده‌آل برای شرکت‌های فناوری و اپراتورهای تلفن همراه
- پهنای باند بالا و تأخیر کم
- خدمات ابری گسترده برای شرکت‌های بین‌المللی
📌 تاریخچه دیتاسنترها در روسیه
🔹 آغاز دوران مدرن دیتاسنترها (دهه ۹۰ تا ۲۰۱۰)
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، روسیه وارد دوران جدیدی از توسعه فناوری اطلاعات شد. در دهه ۹۰ میلادی، شرکت‌های روسی شروع به گسترش زیرساخت‌های دیجیتال کردند و اولین دیتاسنترهای مدرن در مسکو و سن‌پترزبورگ تأسیس شدند.
- در آن زمان، شبکه‌های ارتباطی ضعیف و کمبود تجهیزات مدرن از مشکلات اصلی بود.
- بسیاری از کسب‌وکارها برای ذخیره‌سازی و پردازش داده‌ها به دیتاسنترهای اروپایی و آمریکایی وابسته بودند.
- در اواخر دهه ۹۰، با توسعه زیرساخت‌های اینترنتی و رشد تقاضای خدمات دیجیتال، شرکت‌هایی مانند Selectel و DataPro فعالیت خود را آغاز کردند.
🔹 توسعه پرسرعت دیتاسنترها (۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰)
از سال ۲۰۱۰، با رشد کسب‌وکارهای اینترنتی و گسترش سرویس‌های ابری، نیاز به دیتاسنترهای بومی افزایش یافت.
- دولت روسیه سرمایه‌گذاری‌های کلانی در این بخش انجام داد.
- شرکت‌های بزرگی مانند Yandex، Rostelecom و Sberbank دیتاسنترهای پیشرفته‌ای در روسیه تأسیس کردند.
- تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های استفاده از سرویس‌های خارجی، روسیه را مجبور به اتکای بیشتر به زیرساخت‌های داخلی کرد.
- در این دوره، مراکز داده با استانداردهای جهانی مانند Tier III و Tier IV ساخته شدند.
🔹 دوران جدید و سیاست‌های بومی‌سازی داده (۲۰۲۰ تاکنون)
در سال‌های اخیر، قانون ذخیره‌سازی داده‌های داخلی در روسیه به یک عامل کلیدی در رشد صنعت دیتاسنترها تبدیل شده است.
- قانون “Data Localization” روسیه، شرکت‌ها را ملزم به ذخیره اطلاعات کاربران روسی در داخل کشور می‌کند.
- سرمایه‌گذاری در مراکز داده بزرگ‌تر و پیشرفته‌تر افزایش یافته است.
- دولت روسیه به دنبال کاهش وابستگی به شرکت‌های غربی و توسعه سرورهای بومی است.
⚡ فناوری‌های مورد استفاده در دیتاسنترهای روسیه
🔹 سیستم‌های خنک‌کننده پیشرفته
یکی از چالش‌های اصلی دیتاسنترها مدیریت دما و کاهش مصرف انرژی است. در روسیه، از روش‌های نوین زیر برای خنک‌سازی استفاده می‌شود:
- استفاده از هوای سرد طبیعی در مناطق سیبری برای کاهش مصرف انرژی.
- سیستم‌های خنک‌کننده مایع در دیتاسنترهای پیشرفته مانند کریستوفاری (Sberbank).
- خنک‌سازی مبتنی بر هوش مصنوعی برای مدیریت بهینه مصرف برق.
🔹 پردازنده‌ها و سخت‌افزارهای بومی
با توجه به تحریم‌های بین‌المللی، روسیه در حال توسعه سخت‌افزارهای اختصاصی برای دیتاسنترها است.
- پردازنده‌های Elbrus و Baikal که توسط شرکت‌های روسی تولید می‌شوند.
- استفاده از سرورهای بومی در دیتاسنترهای دولتی برای افزایش امنیت ملی.
- همکاری با چین برای توسعه سخت‌افزارهای پیشرفته.
🔹 ارتباطات شبکه‌ای و پهنای باند گسترده
دیتاسنترهای روسیه به شبکه‌های فیبر نوری پرسرعت متصل هستند.
- پهنای باند بالا برای پشتیبانی از پردازش‌های سنگین و محاسبات ابری.
- توسعه دیتاسنترهای Edge برای کاهش تأخیر در پردازش داده‌ها.
🚧 چالش‌های پیش روی دیتاسنترهای روسیه
۱️⃣ تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های فناوری
یکی از بزرگ‌ترین موانع، عدم دسترسی به تجهیزات پیشرفته شرکت‌های غربی مانند Intel، AMD و Cisco است.
- روسیه به سمت بومی‌سازی فناوری‌ها حرکت کرده است، اما این فرایند زمان‌بر است.
- بسیاری از شرکت‌های روسی مجبور به استفاده از تجهیزات چینی شده‌اند که ممکن است کیفیت پایین‌تری داشته باشند.
۲️⃣ هزینه‌های بالای ساخت و نگهداری
ایجاد یک دیتاسنتر پیشرفته نیاز به سرمایه‌گذاری کلان دارد.
- هزینه برق و خنک‌سازی یکی از عوامل مهم در افزایش هزینه‌ها است.
- برخی از دیتاسنترها از انرژی هسته‌ای و برق آبی برای کاهش هزینه‌ها استفاده می‌کنند.
۳️⃣ امنیت سایبری و تهدیدات هکری
روسیه یکی از اهداف اصلی حملات سایبری در جهان است.
- دیتاسنترهای دولتی باید در برابر حملات DDoS و بدافزارها مقاوم باشند.
- سرمایه‌گذاری در فایروال‌های هوشمند و هوش مصنوعی برای امنیت سایبری افزایش یافته است.
🔮 آینده صنعت دیتاسنتر در روسیه
🚀 توسعه مراکز داده در مناطق استراتژیک
- افزایش تعداد دیتاسنترها در سیبری برای کاهش هزینه‌های خنک‌سازی.
- ایجاد دیتاسنترهای ضدتحریم با سخت‌افزارهای بومی.
🤖 هوش مصنوعی و پردازش ابری
- افزایش استفاده از هوش مصنوعی در مدیریت مراکز داده.
- توسعه سرویس‌های ابری مانند Yandex Cloud و SberCloud برای جایگزینی سرویس‌های آمریکایی مانند AWS و Google Cloud.
🔗 همکاری با چین و سایر کشورها
- افزایش همکاری روسیه با چین در زمینه فناوری دیتاسنتر.
- ایجاد شبکه اینترنت مستقل (RuNet) برای کاهش وابستگی به غرب.
📌 نتیجه‌گیری نهایی
✅ دیتاسنترهای روسیه در سال‌های اخیر رشد قابل‌توجهی داشته‌اند و به یکی از قطب‌های مهم زیرساخت دیجیتال تبدیل شده‌اند.
✅ سیاست‌های دولت در زمینه حفظ داده‌های داخلی باعث افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش شده است.
✅ چالش‌هایی مانند تحریم‌ها، هزینه‌های بالا و امنیت سایبری همچنان وجود دارند، اما روسیه در حال یافتن راه‌حل‌های بومی است.
✅ آینده این صنعت به توسعه فناوری‌های بومی، همکاری‌های بین‌المللی و استفاده از هوش مصنوعی بستگی دارد.
