سیستم نام دامنه (DNS (Domain Name System به عنوان یکی از اجزای حیاتی زیرساخت اینترنت، نقش کلیدی در تبدیل نام‌های دامنه به آدرس‌های IP دارد. این سیستم به کاربران این امکان را می‌دهد تا به سادگی با وارد کردن نام دامنه، به وب‌سایت‌ها و منابع مختلف دسترسی پیدا کنند، بدون آنکه نیازی به حفظ آدرس‌های IP متعدد داشته باشند. با توجه به پیچیدگی‌های موجود در فرآیند درخواست و پردازش نام‌های دامنه، در این مقاله به مراحل عملکرد DNS و اجزای اصلی آن پرداخته خواهد شد. از درخواست اولیه کاربر تا بارگذاری محتوای مورد نظر، هر مرحله به دقت بررسی می‌شود تا درک بهتری از این فرآیند حیاتی به دست آید.
Domain نامی منحصر به فرد برای شناسایی یک سایت یا منبع که بر روی اینترنت استفاده می‌شود.
مراحل عملکرد DNS:
مرحل اول: در مرورگر و سیستم درخواست کنند:
۱-۱. درخواست نام دامنه: کاربر نام دامنه (مثلاً .www.zoip.ir) را در مرورگر وارد میکند، مرورگر به دنبال آدرس IP مربوط به این دامنه می‌گردد.
۱-۲. بررسی کش مرورگر درخواست کننده: برای بررسی موجود بودن آدرس IP مربوطه.
۱-۳.بررسی فایل Hosts درخواست کنند: در صورت موجود نبودن آدرس IP مربوطه.
۱-۴.ارسال درخواست دامنه .www.zoip.ir بهDNS-Server شبکه داخلی یاDNS-Resolver.
مرحل دوم: بررسی درخواست در DNS Resolver:
۲-۱. دوم بررسی کشDNS-Resolver که آیا برای درخواست .www.zoip.ir آی پی ثبت شده است یا نه.
۲-۲. اول بررسی Zone خودش که آیا برای درخواست .www.zoip.ir آی پی ثبت شده است یا نه.
۲-۳. سوم بررسی فایل Hosts DNS Resolver که آیا برای درخواست .www.zoip.ir آی پی ثبت شده است یا نه.
۲-۴. چهارم بررسی شروط داخلDNS-Resolver یا Conditional Forwarder که آیا برای دامنه DNS-server <= .www.zoip.irخاصی تعریف شده یا نه، اگر شده بود درخواست را به DNS server مورد نظر ارسال میکند.
۲-۵. پنجم Forwarder اگر آی پی برای دامنه درخواستی پیدا نشد، هر درخواست دامنه ای که بود برای یکی از DNS server های معروف مثلDNS-server گوگل مثل ۸.۸.۸.۸ ارسال شود.
۲-۶. ششم درخواست را برای (Root Hint (Root DNS Server ارسال کند، ۱۳ Root DNS Server اصلی داریم، این سرورها میزبان دامین نقطه می باشند که همه zone های دنیا زیر مجموعه این zoneها هستند،
Caching Only DNS:
یک نوعDNS-Server است که فقط به ذخیره‌سازی پاسخ‌هایDNS می‌پردازد و هیچ اطلاعاتی را از منابع اولیه به‌طور مستقل نگهداری نمی‌کند. این سرورها به‌منظور افزایش سرعت و کاهش بار بر روی سرورهای اصلیDNS طراحی شده‌اند.
مرحله سوم بررسی درخواست در سرور ریشه (Root DNS)
Root DNS Server آدرس IP دقیق درخواست را ندارد اما میزبان دامین های نقطه هست و تمامی دامنه‌های سطح بالا (TLD) را می‌شناسد پس TLD آدرس آی پی سرور مربوطه یعنی (.ir) را برای DNS Resolver ارسال می کند تا DNS Resolver درخواست خودش را برای این سرور ارسال کند.
مرحله چهارم بررسی درخواست در سرور (TLD (Top-Level Domain
TLD Server آدرس IP دقیق درخواست را ندارد اما میزبان تمام دامین های (.ir)هست و تمامی دامنه‌های (.ir) را می‌شناسد پس آدرس آی پی سرور مربوطه یعنی (zoip.ir.) را برای DNS Resolver ارسال می کند تا DNS Resolver درخواست خودش را برای این سرور ارسال کند.
TLD یا دامنه سطح بالا، بخشی انتهایی از نام دامنه است که مشخص‌کننده نوع دامنه یا کشور دامنه است. TLDها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
۱-دامنه‌های عمومی (gTLD):
این دامنه‌ها معمولاً بدون توجه به موقعیت جغرافیایی برای مشخص کردن نوع دامنه هستند، مانند:
.com: برای سایت‌های تجاری
.org: برای سازمان‌های غیرانتفاعی
.net: برای شبکه‌ها و ارائه‌دهندگان اینترنت
دامنه‌های جدیدتر مانند .xyz یا .online.
۲-دامنه‌های کد کشوری (ccTLD):
این دامنه‌ها به کشورهای خاصی نسبت داده می‌شوند و شامل دو حرف هستند. به عنوان مثال:
.ir: برای ایران
.uk: برای انگلستان
.de: برای آلمان
سرور TLD، آدرس IP سرور نام دامنه (Zone) را مشخص میکند و به DNS Resolver ارسال میکند.
مرحله پنجم ارسال درخواست به سرور نام دامنه (Zone)
zone-DNS-server، رکوردهای DNS مربوط به دامنه www.zoip.ir را بررسی کرده و آدرس IP دقیق درخواست www.zoip.ir را پیدا کرده و برای DNS Resolver ارسال می کند و DNS Resolver هم آدرس را برای مرورگر کلاینت ارسال می کند.
DNS Zone:
یک بخش از فضای نام دامنه است که شامل رکوردهایDNS مرتبط با یک دامنه خاص می‌باشد. هر zone ممکن است شامل رکوردهایی مانند A، AAAA، CNAME و MX باشد و می‌تواند به‌طور مستقل مدیریت شود.
اجزای Zone:
DNS Record: اطلاعات خاصی است که برای هر دامنه درDNS-Zone ذخیره می‌شود. این رکوردها شامل انواع مختلفی هستند که هر کدام وظایف خاصی دارند، مانند:
A Record: آدرس IPv4 را به نام دامنه متصل میکند.
AAAA Record: آدرس IPv6 را به نام دامنه متصل میکند.
CNAME Record: نام مستعار برای دامنه‌ها تعریف میکند.
MX Record: اطلاعات مربوط به سرورهای ایمیل برای دامنه را مشخص میکند.
SOA Record: رکورد شروع زون (Start of Authority) که اطلاعات اولیه در مورد zone را شامل می‌شود، مانند:
۱-نام سرور اصلی
۲-آدرس ایمیل مدیر
۳-شماره نسخه
۴-زمان‌های انقضا و به‌روزرسانی‌ها
NS Records: رکوردهای نام سرور که نشان‌دهنده Name Server معتبر برای zone هستند.
انواع Zone:
Primary Zone: زون اصلی که حاوی رکوردهای اصلی است و تغییرات در آن به طور مستقیم انجام می‌شود.
Secondary Zone: زون ثانویه که یک کپی از زون اصلی است و از طریق انتقال زون (Zone Transfer) به‌روزرسانی می‌شود.
Forward Zone: زون‌هایی که به دامنه‌ها و زیر دامنه‌ها اشاره دارند و امکان جستجوی عادی را فراهم می‌کنند.
Reverse Zone: زون‌هایی که برای جستجوی معکوس استفاده می‌شوند، به طوری که آدرس IP به نام دامنه مرتبط شود.
کاربردهای Zone:
مدیریت DNS :Zonesبه مدیران این امکان را می‌دهند که تنظیمات DNS دامنه‌ها و زیر دامنه‌ها را به‌راحتی مدیریت کنند.
تفکیک و سازماندهی: استفاده از zones می‌تواند به تفکیک و سازماندهی بهتر رکوردهای DNS کمک کند.
مرحله ششم: بارگذاری محتوای درخواستی در مرورگر، بعد از دریافت آی پی درخواستی www.zoip.ir از zone؛
مرحله هفتم کش کردن اطلاعات:
آدرس IP و اطلاعات مربوطه در کش مرورگر و DNS Resolver ذخیره می‌شوند تا در درخواست‌های بعدی نیازی به جستجوی دوباره نباشد.
توجه: این مراحل به‌طور خودکار و سریع انجام می‌شوند تا کاربران بتوانند بدون نگرانی از جزئیات فنی به منابع اینترنتی دسترسی پیدا کنند.
Dynamic DNS:
به کاربران این امکان را می‌دهد تا به‌طور خودکار آدرس IP خود را به روزرسانی کنند. این ویژگی به‌ویژه برای کاربرانی که از اینترنت با IP پویا استفاده می‌کنند، مفید است و به آن‌ها اجازه می‌دهد که بدون نگرانی از تغییرات IP به منابع خود دسترسی داشته باشند.
نتیجه‌گیری:
DNS به‌عنوان یکی از اجزای کلیدی زیرساخت اینترنت، نقش حیاتی در تسهیل دسترسی کاربران به منابع آنلاین دارد. با درک مفاهیم مختلف مانند دامنه‌ها، رکوردها و انواع مختلفDNS، می‌توان به بهینه‌سازی استفاده از این سیستم و مدیریت بهتر منابع اینترنتی پرداخت. با پیشرفت تکنولوژی و نیاز به خدمات اینترنتی بیشتر، DNS همچنان به‌عنوان یک ابزار ضروری در دنیای دیجیتال باقی خواهد ماند.
